អភិវឌ្ឍន៍សហគមន៍

អភិវឌ្ឍន៍សហគមន៍

ក. ប្រវត្តិ​ ដើមកំណើតរបស់សហគមន៍/សហករណ៍

          កាលពី១៥០ឆ្នាំមុន នៅអ៊ឺរ៉ុប កសិករ កម្មការ និងសិប្បករតូចតាចបានស្ថិតនៅ​ស្ថានភាពដ៏លំបាក ជាពិសេសភាពក្រីក្រ ខ្វះចំណីអាហារ ការជំពាក់បំណុលឈ្មួញ​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ និងបង្ខំចិត្តទិញទំនិញតំលៃថ្លៃពីឈ្មួញ តែលក់ផលិតផលអោយគេវិញក្នុងតំលៃ​ថោក។​ នៅពេលនោះក្រុមអ្នកក្រីក្រ ឬវណ្ណៈអធន មានជំរើសពីរ ៖

ទី១ គឺត្រូវចាប់ដៃគ្នាដើម្បីផលប្រយោជន៍ខ្លួនឯង។​

ទី២ ចូលរួមជាមួយលំលាំងបដិវត្ត។           

          ជាទូទៅ ភាគច្រើនក្រុមអ្នកក្រីក្រជ្រើសយកជម្រើសទី១​ គឺបង្កើតជាសហករណ៍​ដោយមានការជួយជ្រោមជ្រែង និងដឹកនាំពីបុគ្គលសំខាន់ៗមួយចំនួននៅដំណាក់កាល​ដំបូង។​ លោក រ៉ូបឺត អូវិន (Robert Owen) ត្រូវបានអ្នកខ្លះចាត់ទុកថា ជាបិតាសហគរណ៍ ​ដោយគំនិតរបស់គាត់ត្រូវបានយកមកអនិវត្ត ក្នុងការបង្កើតសហករណ៍ បានជោគជ័យ​លើកទី១ នៅឆ្នាំ១៨៤៤ នៅ(Rochdel) នៃប្រទេសអង់គ្លេស ដោយ​មានមនុស្សមួយក្រុម ដែលមានគ្នា២៨នាក់។ អ្នកដែលបង្កើតសហករណ៍ដំបូងនៅប្រទេសអង់គ្លេសសុទ្ធតែ​ទទួលនូវការធ្វើបាប កេងប្រវញ្ញ័ពីព្រោះថៅកែរោងចក្រ បានផ្តល់ប្រាក់ខែតិចអោយកម្មករ​ហើយលក់ទំនិញអោយកម្មករក្នុងតំលៃថ្លៃ។​ ណាមួយទំនិញដែលលក់អោយកម្មករមាន​គុណភាពទាប។​ ហេតុនេះហើយក្រយពីការសន្សំប្រាក់រួមគ្នាអស់រយៈពេល១ឆ្នាំ កម្មការ​សំរេចចិត្តរួមគ្នាចូលទុន បង្កើតអោយមានហាងសំរាប់ទិញ និងលក់ទំនិញដល់កម្មករ​ដែល​ជាសមានជិកសហគមន៍/សហករណ៍នៅឆ្នាំ១៨៤៤។ តាមរយៈការទិញដុំមកពីទីផ្សារ គេអាចទទួលនូវទំនិញថោក សម្រាប់លក់អោយសមាជិក ហើយប្រាក់ចំណេញដែល​ទទួលបាន ត្រូវបានបែងចែកអោយទៅសមាជិកវិញតាមភាគហ៊ុនដែលគេមាន។

          នៅប្រទេស អាំឡឺម៉ង់ ឆ្នាំ១៨៦៤ មានមន្ត្រីមូលដ្ឋានម្នាក់ឈ្មោះ (Friedrich Wilheim Raiffeisen) រ៉ៃហ្វអៃសិន បានផ្តួចផ្តើមគំនិតចាប់ផ្តើមពី​ការសន្សំប្រាក់​រួមគ្នា និង​ចែកអោយគ្នាខ្ចី ។​ ស្របពេលជាមួយគ្នា នេះដែរ នៅកន្លែងផ្សេងគ្នា​ មានជនជាតិអាឡឺមង់​ម្នាក់ទៀត​ឈ្មោះ ហៀម៉ាន ស៊ុល ដេលិត្ស (Hermann Schutze Delitsch) បានបង្កើត​សមាគមន៍ទិញទំនិញវត្ថុធាតុដើមរួមគ្នានៅឆ្នាំ១៨៤៧ និងបានបង្កើតអោយមានសមាគម​សន្សំប្រាក់ន​ និងខ្ចីប្រាក់នៅឆ្នាំ១៨៥០ ដោយឈរលើគោលការជួយខ្លួនឯង ទទួលខុ​ស​ត្រូវដោយខ្លួនឯង និងការគ្រប់គ្រងដោយខ្លួនឯង​។​ ក្រោយមកបានក្លាយជាធនាគារធំមួយ​នៅប្រទេសអាឡឺម៉ង់ មានឈ្មោះថា ធនាគារប្រជាជន។

          ចំណែកនៅប្រទេសកាណាដាវិញ ភាពក្រីក្រនិងជំពាក់បំណុលឈ្មួញឯកជន ជាបញ្ហាជំរុញអោយមានការបង្កើតនូវសហករណ៍ឥណទាន ដំបូងបំផុត​នៅឆ្នាំ១៩០០ ដោយលោក ដេហ្សាដាំង (Desjardin) ដោយយកលំនាំតាមសហកឬណ៍ អឺរ៉ុប ដោយផ្តើមពីមនុស្សក្រុមតូច មានលុយត្រឹមតែ២០ដុល្លា ប៉ុណ្ណោះ។ មកដល់បច្ចុប្បន្នននេះ​សហករណ៍ឥណទាននេះមានសមាជិក ៥.៤លាននាក់ ហើយមានទ្រព្យសម្បត្តិ ជាង ១០៣ ពាន់លានដុល្លាកាណាដា។​

          ដូចនេះ ជាការសន្និដ្ឋាន សហករណ៍/សហគមន៍ ត្រូចបង្កើតឡើងដោយវណ្ណៈទន់​ខ្សោយ វណ្ណៈអធន មានការតស៊ូ​រំដោះខ្លួនអោយរួចពីភាពក្រីក្រតោកយ៉ាក និងការជិះជាន់​កេងប្រវញ្ញ័ពីវណ្ណៈនាយទុន។ នៅដំណាក់កាលដំបូងកាបង្កើតសហករណ៍/សហគមន៍ ជាការតស៊ូជំនះរាល់ការលំបាកជាច្រើន ប៉ុន្តែការតស៊ូនេះជួយបណ្តុះនូវស្មារតី សាមគ្គីភាព​

          សហករណ៍/សហគមន៍បានចឹញ្ចឹមនូវស្មារតី វិន័យលើខ្លួនឯងខ្ពស់ ការទទួល​ខុសត្រូវលើខ្លួនឯងខ្ពស់ ដូជាឧត្តមគតិ ប្រជាធិបតេយ្យ និងសមធម៌។​ ដោយចាប់ផ្តើមចេញពីក្រុម ឬសមាគមន៍ សន្សំប្រាក់ លក់ដូរ ទិញរួមគ្នា សហករណ៍​/សហគមន៍ ក្លាយជាអង្គការជំនួញដ៏ធំមួយ នៅប្រទេសលោកខាងលិច និងប្រទេសជប៉ុន​មានការរីកចំរើនរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។

          ហេតុនេះហើយបានជាគំនិត សហករណ៍/សហគមន៍ត្រូវបានយកទៅអនុវត្តន៍នៅ​ប្រទេសក្រីក្រផ្សេងទៀត និងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍។​ ប៉ុន្តែ សហករណ៍/សហគមន៍នៅប្រ​ទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ មិនសូវបានទទួលជោគជ័យទូលំទូលាយដូចនៅប្រទេសលោកខាង​លិចទេ ។​ ដូចគ្នាដែរ នៅប្រទេសដែលប្រកាន់យករបប កុម្មុយនិស្ត ដូចជាអតីតៈសហ​ភាព​សូវៀត ប្រទេសចិន ប្រទេសវៀតណាម។ល។ ការអនុវត្តន៍ សហករណ៍/សហគមន៍ ត្រូវបានបរាជ័យ ដោយសាតែគេមិនបាន គោរពតាមឧត្តមគតិដើម​​របស់ សហករណ៍​/សហគមន៍ ដូចជាការជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ប្រជាធិបតេយ្យ ស្វ័យគ្រប់គ្រង ៕

ខ. និយមន័យ សហគមន៍/ សហករណ៍

          សហគមន៍/សហករណ៍ គឺជាសមាគមឯករាជ្យមួយដែលបង្កើតឡើងដោយ​ក្រុមមនុស្ស/​មនុស្សច្រើនដែលមានការសហការគ្នាដោយស្មក្រ័ពីចិត្ត ដើម្បីបំពេញនូវតម្រូវ​ការ  ការប្រាថ្នាចង់បាន​​ ធ្វើអោយប្រសើរឡើងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច សង្គម វប្បធម៌ តាមរយៈ​ការអនុវត្តន៍ សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច  និងការគ្រប់គ្រងតាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​។   យោង​ទៅតាមព្រះរាជក្រឹត្យ ស្តីពីសហគមន៍កសិកម្មនៅកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី ១៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០០១ ។

គ. ផលប្រយោជន៍ទទួលបានពី​ សហករណ៍​/សហគមន៍ 

          ក/​ បង្រៀនដល់សមជិក ពីការងារនិងការអនុវត្តន៍ជាមួយគ្នា ដោយឈរលើគុណ​តម្លៃជួយគ្នាទៅវិញទៅមក។ សហគមន៍គឺជាការធ្វើជំនួញរួមគ្នា ដែលគ្រប់គ្រងដោយក្រុម​មនុស្ស ដែលប្រើប្រាស់សេវារបស់សហគមន៍។​ ពួកគេចាត់ចែងថវិកានិងប្រតិបត្តិការជំនួញ​ឬសេវាកម្មសមរាប់ផលប្រយោជន៍របស់ពួកគេផ្ទាល់។​

          ខ/សហករណ៍/សហគមន៍​ នឹងផ្តល់ផលប្រយោជន៍យ៉ាងធំដល់សមាជិកដូចជាការ​បង្កើន​ប្រាក់ចំណូល​ផ្ទាល់ខ្លួន។​ ដូច្នេះវាជាមធ្យោបាយមួយរបស់សមាជិកក្នុងការរស់នៅ តាមរយៈការ​ផ្តល់តាមតម្រូវការសំខាន់ផ្នែកសេវកម្ម។​ ឧបមា​ សហករណ៍/សហគមន៍​ជាយានមួយក្នុងការធ្វើអោយ​ប្រសើរឡើងនូវផ្នែកទីផ្សារ ឬការផ្តល់សេវាកម្ម។​ ផ្ទុយទៅវិញវាមិនអាចកើតឡើងបានទេបើ​សមាជិកតែម្នាក់ធ្វើសកម្មភាពនេះ។​

          គ/ វាផ្តល់តម្លៃទំនិញថោក ផ្តល់កំចីដល់សមាជិក

          ឃ/ វាជួយលើទឹកចិត្តដល់សមាជិក សហករណ៍/សហគមន៍​មានការសន្សំវិនិយោគ​ថវិការរបស់​ពួក​​​គេសំរាប់ប្រើប្រាស់នាពេលអនាគត។

          ង/ វាផ្តល់ឱកាសជាច្រើនសំរាប់សមាជិក សហករណ៍/សហគមន៍​ទទួលបាន​ការ​រៀន​​​សូត្រពីការធ្វើជំនួញរបស់ពួកគេនាពេលអនាគត។

ឃ. របៀបបង្កើត សហករណ៍/ សហគមន៍ៈ

          សហគមន៍ ត្រូវបានគិតពិចារណាដូចជាមនុស្សធម្មតាដែលមានសង្ឃឹម​​ ចាប់​ចេញពីចំណុចដែលទាបបំផុតនៃភាពក្រីក្រតាមរយៈប្រភេទអាជីវកម្មខ្លះៗនៃក្រុមសន្សំ

ដែល​​​ឃើញ​ថាមានការរីកចំរើននៃប្រាក់ចំណូល។ ប្រាក់ចំណូលបន្ថែមនេះ គឺត្រូវ​បានត្រៀម​បំរុងយ៉ាងហោចណាស់ក៏អាចឆ្លើយតបទៅនិងតម្រូវការខ្លះទៀតនៅក្នុងគ្រួសារ និង​ ជាវិធី​សាស្រ្ត​ល្អបំ​ផុតក្នុងការធ្វើវិនិយោគទុនយូរអង្វែង ។

         

របៀបដែលរៀបចំសហគមន៍អោយមានដំណើរការ និង មាននិរន្តភាព វានៅតែមានការជួប​ប្រទះនឹងបញ្ហាខ្លះៗជារឿងធម្មតារបស់មនុស្ស។​ ដូច្នេះតាមរយៈការណែនាំនេះ វាគ្រាន់​តែជាទុនសំរាប់ការបង្កើតសហគមន៍ហើយវាជួយលើកទឹកចិត្តដល់មនុស្សធម្មតាអោយ

ចូលជាសមាជិកថ្មីនៃអង្គភាពសហគមន៍ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនិងអារម្មណ៍ពួកគេ និងតម្រូវ

ការចំពោះមុខ។

ង. ការអភិវឌ្ឍន៍សហគមន៍ៈ

          ១. និយមន័យ

a.    Community Development: ជាដំណើរកើតពីកិច្ចខិតខមប្រឹងប្រែងរបស់មនុស្សគួបផ្សំជាមួយរដ្ឋាភិបាលដើម្បីលើកកម្ពស់សេដ្ឋកិច្ចសង្គម វប្បធម៌នៃសហគមន៍(ឬ ដើម្បីលើកកម្ពស់កម្រិតសេដ្ឋកិច្ច សង្គម វប្បធម៌ និង សហគមន៍) និងដើម្បីសមាហរណកម្ម សហគមន៍ទាំងនេះទៅក្នុងអនាគតរបស់ជាតិ ហើយលើកទឹកចិត្តអោយប្រជាជនចូលរួមយ៉ាងសស្រាក់សស្រាំក្នុងដំណើរការនៃការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ។ (ការអោយនិយមន័យឆ្នាំ 1961)។

b.    Community Development: ជាដំណើការនៃការៀបចំផែនការ ដើម្បីអោយប្រជាជនទទួលបាននូវចំណេះដឹងដែលគេត្រូវការ  អាកប្បកិរិយា ជំនាញ ពោលគឺប្រជាជន ឬពលរដ្ឋ អាចចាត់ចែងរៀបចំ និងចូលរួមយ៉ាងពេញទំហឹងជាមួយនឹងផ្នែកផ្សេងទៀត ឬក៏ស្ថាប័នផ្សេងៗទៀតដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហាសង្គមទាំងនោះ។(ការអោយនិយមន័យឆ្នាំ 1981)។

c.    Community Development: ជាការអនុវត្តវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមដែលទាក់ទងជាមួយហ្នឹងការសិក្សា និងការចូលរួមរបស់ពលរដ្ឋ ដើម្បីធានាបាននូវសុខមាលភាពសង្គម និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់ពលរដ្ឋ(Luna 1997) ។

 (សូមរង់ចាំអានភាគបន្ត)